२७ जेठ, २०७८ काठमाडौं ।
ई-सत्य (रुम्सन) को ब्लकचेन प्रोजेक्ट “राहत” ले युनिसेफ इनोवेशन कोषको $१००,००० अमेरिकी डलरको लगानी प्राप्त गरेको छ। संयुक्त राष्ट्र बाल कोष (युनिसेफ)ले, आफ्नो इनोवेशन कोषको माध्यमबाट नेपालको ब्लकचेन-आधारित खुला स्रोत ( blockchain based, open source) कम्पनी ई-सत्य (रुम्सन) लाई $१००,००० अमेरिकी डलरको लगानीका साथ -साथै १ बर्ष लामो परामर्श दिने घोषणा गरेको छ ।ई-सत्यले युनिसेफ इनोवेशन कोषको पोर्टफोलियोको रूपमा समुदायको समस्या समाधान गर्दै ओपन सोर्स विकास गर्दै ब्लकचेन जस्तै आधुनिक प्रविधिद्वारा बच्चाहरूले सामना गर्ने असमानताहरूलाई सम्बोधन गर्न मद्दत गर्छ ।
ई-सत्य (रुम्सन)द्वारा विकसित, “राहत” प्रोजेक्ट एउटा खुला स्रोत, – ब्लकचेन आधारित राहत वितरण गर्ने इन्फोर्मेशन टेक्नोलोजी प्रणाली हो जसको मूल लक्ष्य कमजोर समुदायहरूको लागि सहायता वितरण प्रक्रियालाई सरल, दक्ष र पारदर्शी बनाउनु हो।
२०१५ सालमा गएको भूकम्प र कोविड-१९ महामारीको वर्तमान अवस्थामा प्रभावितहरूलाई चाँडो र प्रभावकारी सहयोग पुर्याउन र राहत वितरण गर्न अत्यावश्यक रहेको छ। तर हालसालै रहेको सहायता वितरण प्रक्रिया सामान्यतया सुस्त र बोझिला छन्। उच्च ओभरहेड लागतका साथै सहायता वितरणमा भ्रष्टाचार र धोखाधडीका रिपोर्टहरू प्रशस्त छन्। पूर्व युएन, जनरल सचिव श्री बान की-मूनका अनुसार, करिब ३०% राहत वितरणको पैसा भ्रष्टाचार र धोखाधडीमा प्रति वर्ष हराएको पाइएको छ।
नेपाल जस्ता देशहरूको सुस्त र ढिलो राहत वितरण प्रक्रिया रोक्न, न्यूनतम उपरी लागत खर्च र छिटो राहत वितरण गराउन “राहत” को (www.rahat.esatya.io/) आविस्कार गर्ने उत्प्रेरणा आएको हो । “राहत” ले सहजीकरण गरी पारदर्शीता बनाउनु साथै स्थानीय समुदायहरूलाई वित्तीय लचिलोपन निर्माण गर्न र निर्बाधजनसंख्यालाई प्रभावकारी रूपमा सहयोग गर्न मद्दत गर्दछ।
राहत लेनदेनको ब्यवस्थापन र अनुगमन गर्न राहतले मोबाइल आधारित ब्लकचेन टोकन को प्रयोग गर्दछ।राहत प्लेटफर्मले लाभकर्ताहरूको एउटा अनलाइन ड्यासबोर्ड, डिजिटल वालेट, विक्रेता ऐप्स(apps) र क्यूआर कोड(QR code)/ एसएमएस(SMS)आधारित टोकन प्रक्रिय पनि समावेश गरेको छ । राहतको अनलाइन ड्यासबोर्डले सहायक एजेन्सीहरलाई स्थानीय साझेदारहरू / विक्रेताहरु मार्फत लाभार्थीहरूलाई राहत कोषका टोकनहरु हस्तान्तरण गर्छ। लाभार्थीहरूले स्थानीय विक्रेताहरूबाट क्यूआर / वा एसएमएस कोडहरू प्रयोग गरी ति टोकनहरूको सट्टामा नगद वा सामान लिने गर्दछन् । विक्रेताहरूले स्थानीय सेवाका लागि वित्तीय सेवा प्रदायक बैंक मार्फत आफुले साटेको टोकनहरू फिर्ता गर्न सक्दछन् । त्यसपछि ति डिजिटल टोकनहरू दोहोरो खर्चबाट बच्न ति टोकनहरु नस्ट गरिन्छ। ब्लकचेन नेटवर्कले राहत कोष वितरणको लागि अनुपम सुरक्षा प्रदान गर्दछ र कोषको प्रवाहमा पारदर्शिता र वास्तविक-समय दृश्यता पुर्याउन मद्दत गर्दछ। त्यसैले, राहतले ब्लकचेन प्रविधि मार्फत विकेन्द्रीकृत वितरणलाई सहयोग पुर्याउँनुका साथै वितरणको सम्पूर्ण प्रक्रियालाई बढी सुरक्षित, पारदर्शी र सक्षम बनाउँदछ। यसले राहत वितरण प्रक्रियाको लागि प्रशासनिक, लेनदेन र अडिट लागत घटाउन मद्दत गर्दछ।
“राहत”ले निर्बाध जनसंख्यालाई प्रभावकारी ढंगले राहत वितरण गर्न सम्भव बनाएको छ । डिजिटल टोकनको माध्यमबाट लाभकर्ताहरूले आफ्नो भुक्तानी खाताको जानकारी नगराइ विक्रेतासगँ कति पैसा खर्च गर्ने भनेर निर्धारण गर्न सक्दछन्। दुई समूह बीच प्रत्यक्ष राहत वितरण गर्दा सहायता, लेखा परीक्षण जोखिम र गोपनीयता जोखिम न्यून हुनुका साथसाथै, राहत वितरण गर्न पनि कम समय लाग्ने गर्छ।
“राहत”ले हाल आफ्नो पाईलट प्रोग्राम मार्फत कोभिड -१९ बाट प्रभावित भएका १५० भन्दा बढी घरपरिवारलाई राहत वितरण गरि उनीहरुको जीवनमा प्रभाव पार्न सहयोग सुरु गरिसकेको छ ।
राहतका सह-संस्थापक रुमी सिंहको भनाईमा,”युनिसेफ इनोवेशन कोषको बृहत वित्तीय समावेशीकरणको लागि ब्लकचेन-सक्षम समाधानमा काम गर्ने स्टार्टअपहरूको ठूलो समूहको सहभागी हुन पाउँदा अत्यन्तै रोमाञ्चित र उत्साहित छौं। युनिसेफको लगानीले हामी आफ्नो प्रोजेक्ट मापन र हाम्रो प्रोटोटाइप को परिष्कृत गर्न मद्दत पुराउने छ। यस लगानीबाट हामीले स्थानीय साझेदार र सहायता एजेन्सीहरूका लागि व्यवस्थित समाधान सुरू गर्दै राहतलाई खुला स्रोत समाधानको धेरै मजबूत प्लेटफर्ममा रूपमा निर्माण गर्दै छौं । हामी सामाजिक प्रभावका लागि ब्लकचेन टेक्नोलोजीको शक्तिमा विश्वास गर्ने समान विचारधाराका आविष्कारकहरूसँग मिलेर काम गर्न अग्रसर छौं। ”
“मलाई द्रीढ़ विश्वास छ कि यो लगानीले हामीलाई मात्र सहयोग पुर्याउने नभई यसले नेपालमा ब्लकचेन टेक्नोलोजीमा काम गर्ने सबै उद्ध्यम्शील आविष्कारकहरूलाई, उनीहरूको प्रयासलाई, अगाडि बढ्न र बढाउन प्रोत्साहित गर्दछ। हाम्रा लागि युनिसेफ इनोवेशन फन्डको समर्थनले खुला स्रोत ब्लकचेन समाधानहरूको सम्भावनामा प्रोत्साहन बढाउँछ, ” सिंहले भन्नुभयो।
